حسابرسی مالیاتی

سازمان امور مالیاتی کشور و سامانه مودیان بر اساس اهمیت پرونده های مالیاتی، پرونده ها را رتبه بندی کرده و نوع حسابرسی که برای پرونده ها قابل استفاده باشد را مشخص میکند. همچنین اشخاص حسابرس میبایست در تمامی مراحل حسابرسی گزارش عملکرد خود را در سامانه مودیان ثبت کنند. انواع حسابرسی مالیاتی به ۴ دسته تقسیم میشود.

۱.حسابرسی میدانی

یکی از انواع حسابرسی مالیانی، حسابرسی میدانی میباشد که برای پرونده هایی با اهمیت بالا، سطح ریسک بالا و دارای تردید استفاده میشود. حسابرسی میدانی نیازمند نیروی انسانی خبره و آشنا با امور مالیاتی، صرف زمان بسیار و حضور حسابرسان مالیاتی مربوطه در محل فعالیت مودی میباشد.

در حسابرسی میدانی زمانی که به دلایلی مثل عدم ارائه بخشی از اسناد و مدارک لازم، عدم مراجعه مودی در زمان مقرر شده و عدم کفایت مدارک و اسناد تحویلی مودی تعیین درآمد و مالیات انجام نشود و انجام حسابرسی مالیاتی نیازمند برنامه حسابرسی گسترده تر و در محل فعالیت مودی باشد به درخواست حسابرس مربوطه فرآیند حسابرسی مالیاتی انجام میشود.

۲.حسابرسی اداری

این نوع حسابرسی مالیاتی برای مودیانی میباشد که پرونده مالیاتی آن ها اهمیت پایین، سطح ریسک پایین در نظر گرفته میشود. حسابرسی اداری معمولا نیازمند صرف زمان بسیار نیست و توسط یک حسابرس انجام میشود. همچنین در حسابرسی اداری نیازی به حضور حسابرس مربوطه در محل فعالیت مودی نیست.

طبق مفاد دستور العمل حسابرسی مالیاتی(۵۲۲/۹۹/۲۰۰) در این صورت که پس از بررسی مدارک و اسناد مودی، به هر دلیلی حسابرسی اداری برای رسیدگی به اطلاعات مالی شخص مودی انجام نشود، حسابرس مربوطه با ارائه دلیل و اسناد، به مسئول حوزه مالیاتی مودی گزارش داده و درخواست حسابرسی میدانی میدهد. پس از تایید مسئول حوزه و مدیر حسابرسی، حسابرسی اداری متوقف و دوباره درخواست حسابرسی ثبت میشود و حسابرسی به همان حسابرس یا حسابرس دیگری داده میشود.

۳.بازرسی

در این نوع حسابرسی همانند حسابرسی میدانی و اداری، هیچ نوع اظهارنامه ای مورد بررسی و رسیدگی قرار نمیگیرد. بنابراین خروجی و نتیجه این نوع حسابرسی تشخیص و یا تعیین مالیات نخواهد بود.

هدف از بازرسی تکمیل گزارش بازرسی مالیاتی و ثبت نتایج و یافته ها در سامانه مودیان، افزایش کیفیت گزارشات حسابرسی و به روزرسانی اطلاعات شخص مودی در سامانه مودیان از طریق مراجه به محل فعالیت مودی میباشد.

۴.بازبینی

حسابرسی مالیاتی از نوع بازبینی با ۲ هدف اصلی انجام میشود.

1. ارزیابی کیفی گزارش حسابرسی مالیاتی انجام شده توسط حسابرسان
2. تهیه گزارش متمم حسابرسی مالیاتی و متعاقبا صدور برگ تشخیص مالیات متمم

مراحل حسابرسی مالیاتی

طبق مفاد دستورالعمل حسابرسی مالیاتی (۵۲۲/۹۹/۲۰۰) مراحل اجرایی حسابرسی مالیاتی عبارتند از :

۱.برنامه حسابرسی مالیاتی

حسابرس مربوطه پس از گرفتن پرونده، باید درزمینه بازیابی اظهارنامه های مالیاتی و اسناد و مدارک و پرونده های مورد نیاز از بایگانی اقدام نماید. سپس بر اساس اطلاعات موجود اقداماتی مثل تدوین برنامه حسابرسی، انتخاب اظهارنامه های مالیاتی، تعیین حوزه های شک اظهارنامه های مالیاتی و تخصیص پرونده مالیاتی به خود یا حسابرسان عضو گروه حسابرسی انجام دهد.

۲.دعوتنامه ارائه اسناد و مدارک و دفاتر

پس از تایید برنامه حسابرسی توسط مدیر حسابرسی، حسابرس مربوطه برای دریافت اسناد، مدارک و دفاتر دعوتنامه ای برای شخص مودی صادر کرده و برای او ابلاغ می نماید. این دعوتنامه در ۲ نسخه تهیه میشود و حاوی فهرست مشخصات کلیه اسناد، مدارک و دفاتر درخواستی به تفکیک و به طور کامل میباشد.

۳.درخواست تغییر نوع حسابرسی مالیاتی

اگر در فرایند حسابرسی به دلایلی مثل عدم ارائه بخشی از اسناد و مدارک لازم، عدم مراجعه مودی در زمان مقرر شده و عدم کفایت مدارک و اسناد درآمد و مالیات تعیین نشود حسابرس مربوطه باید با رعایت زمان مقرر قانونی و با ذکر دلیل، درخواست تغییر نوع حسابرسی مالیاتی از اداری به میدانی را بدهد. پس از ثبت درخواست ۲ حالت پیش می آید.

۱-پذیرش درخواست حسابرس که پس از پذیرش پرونده مورد حسابرسی به حسابرسان میدانی منتقل میشود.

۲-عدم پذیرش درخواست حسابرس که پس از آن حسابرس مربوطه می بایست با رعایت مقررات گزارش حسابرسی مالیاتی پرونده مورد نظر را تهیه کند.

۴.مواجه شدن با موارد مشکوک به فرار و تقلب مالیاتی

اگر حسابرسان در زمان انجام حسابرسی مالیاتی طبق اسناد و مدارک موجود، شواهد مشاهده شده و سوابق مالیاتی شخص مودی یا موارد مشکوک به فرار و تقلب مالیاتی رو به رو شوند میبایست اقداماتی انجام دهند. این اقدامات شامل

۱-حسابرسان، با رعایت سطح اهمیت موضوع اجرای حسابرسی مالیاتی را متوقف میکنند

۲-موارد را به مدیر حسابرسی اطلاع میدهند.

۳-مدیر حسابرسی در صورت تایید نظر حسابرس اطلاعات را با رعایت مقررات به واحد های ضد فرار مالیاتی شکل گرفته در ادارات امور مالیاتی کشور گزارش میدهد.

۴-مامورین مالیاتی پس از بررسی فعالیت اقتصادی شخص مودی از لحاظ موقعیت، نوع، و شناسایی اموال شخص مودی با استفاده از ظرفیت های قانونی مثل تراکنش های بانکی و اجرای ماده ۱۸۱ قانون مالیات در رسیدگی به اسناد، مدارک و دفاتر اقدامات لازم را انجام میدهند.

۵-مامورین مالیاتی نتیجه حاصل را بدون تایید یا عدم تایید فرار مالیاتی به منظور حسابرسی مالیاتی برای مدیر حسابرسی ارسال میکنند.

۶-مدیر حسابرسی گزارشات، اسناد و مدارک دریافتی از مامورین مالیاتی را برای حسابرس مسئول مالیاتی ارسال میکند.

۵.نظرات در مورد اقلام مندرج در اظهارنامه مالیاتی

این فرایند دارای چند مرحله میباشد که به شامل:

۱-موارد مورد بررسی طبق دستورالعمل حسابرسی مالیاتی

حسابرسان مالیاتی نسبت به بررسی اسناد، مدارک و دفاتر به دست آمده، ترازنامه، حساب سود و زیان، خلاصه درآمد و هزینه مودی و کلیه موارد درج شده در جدول اظهارنامه مالیاتی اقدام می نمایند.

۲-حسابرسان کاربرگ های حسابرسی اصلی و فرعی را تکمیل میکنند.

۳-حسابرسان گزارش حسابرسی مالیاتی را تنظیم کرده و سامانه مودیان ثبت میکنند.

۴-حسابرسان مراتب را به منظور کسب تاییدیه برای مدیر حسابرسی ارسال میکنند.

۵-در صورت تایید گزارش حسابرسی، برگ تشخیص مالیات با امضای مدیر حسابرسی صادر می شود.

حسابرسان مالیاتی باید با رعایت مهلت های مقرر قانونی، استناد به قوانین، مقررات، دستورالعمل ها و بخشنامه های صادره و رعایت اصول حسابداری دقت کافی داشته باشند.

۶.پایان حسابرسی

پس از پایان حسابرسی و تشخیص یا مطالبه مالیات، حسابرس مربوطه باید تمامی اسناد و مدارک اعم از اسناد و مدارک به دست آمده و یا تولید شده طی حسابرسی مالیاتی و فرم های تولید شده توسط سامانه مودیان جمع بندی کند. سپس فرم پایان حسابرسی را در سامانه مودیان تکمیل میکند و پرونده شخص مودی را به بایگانی باز میگرداند.